Թատրոնը պահի արվեստ է: Դերասանն իր ողջ վարպետությունը, իր ասելիքը, իր նյարդն ու հույզը հանդիսատեսին փոխանցելու մի հնարավորություն ունի միայն` այստեղ եւ հիմա: Դերասանի կերտած դերերը, բեմում նրա ապրած կյանքը ձեւավորում են այն կարծիքը նրա մասին, որը մնում է սերունդների հիշողության մեջ: Այստեղ մեծագույն դերը վստահված է թատերաքննադատներին, ովքեր էլ հենց դառնում են կապը ներկայացման ու ժամանակի միջեւ:
Լեոնիդ Ենգիբարյանի մասին մեզ դատելու ու պատկերացում կազմելու հնարավորություն են տալիս ոչ միայն նրա մասնակցությամբ ֆիլմերը («Ճանապարհ դեպի կրկես», «Ծանոթացեք` Լեոնիդ Ենգիբարյան», «2 Լեոնիդ 2») , կրկեսային համարներից եղած քիչ թե շատ նկարահանումները, այլ նաև նրա թողած գրական ժառանգությունը: Հենց վերջինն էլ լավագույնս ամբողջացնում է Ենգիբարյանի կերպարը` սերունդներին տալով թախծոտ ծաղրածուի էությունը:
Դժվար է գրել այս ծաղրածուի մասին, ով մի աշուն էր կրում իր սրտում: Դժվար է, քանի որ շատ է խոսվել, շատ է ասվել: Դժվար է, բայց եւ անհրաժեշտ. զգացմունքների պակասորդի ու զգայականի երաշտի այս ժամանակներում էլ ո±ւմ խոսքն է պետք, եթե ոչ նրա, էլ ո±վ կարող էր ասել` ծովը մամռակալեց ու գետերը ցամաքեցին. տես, թե ինչ արեցիր, երբ դադարեցիր սիրել ինձ։
Լեոնիդ Ենգիբարյանը ծնվել է 1935 թվականի մարտի 15-ին, Մոսկվայում: Հայրը` Գեւորգը, ազգությամբ հայ էր, մասնագիտությամբ` խոհարար: Մայրը` Անտոնինան, լեհուհի էր: Իր ծագման մասին նա գրել է. «Թուրքերի կազմակերպած կոտորածների ժամանակ Ենգիբարյանների մեծ ընտանիքից միայն իմ Գևորգ հայրն է կենդանի մնացել։ Հայաստանում երկու որդի ունենալուց հետո եկել է Մոսկվա և ամուսնացել իմ մոր՝ լեհուհի Անտոնինայի հետ։ Ուրեմն ես Գևորգի կրտսեր որդին եմ, Անտոնինայի՝ միակը։ Ավագ եղբայրներս՝ Միքայելն ու Հրաչյան (Ղափլանյան), շատ լուրջ մարդիկ են։ Հրաչյան, օրինակ, ՍՍՀՄ ժողովրդական արտիստ է, Երևանի դրամատիկական թատրոնի գլխավոր ռեժիսորը և, նույնիսկ, Հայկական թատերական ընկերության նախագահը»:
Ենգիբարյանի որոշումը` նվիրվել բեմին, միանգամից չի կայացվել: Ավարտելով դպրոցը` նա ընդունվել է ձկնային տնտեսության ինստիտուտ: Այնուհետ, կտրուկ փոխելով մասնագիտությունը, նույն տարում ընդունվել է ֆիզկուլտուրայի ինստիտուտ: Այս ոլորտում նա հաջողության է հասել` դառնալով պրոֆեսիոնալ բռնցքամարտիկ:
1955-ին 20-ամյա Լեոնիդն ընդունվում է Կրկեսային արվեստի պետական ուսումնարանում հենց նույն տարին բացված կլոունադայի բաժին: 1959-ին տեղափոխվում է Երեւան է: 1956-ից սկսել է նկարահանվել ֆիլմերում:
Առաջին հայացքից ոչ արտահայտիչ արտաքինով, առանձնապես ոչ գեղեցկադեմ այս երիտասարդը կարողանում էր գրավել մարդկանց սրտերն ու ստիպել նրանց լիաթոք ծիծաղել: Ո՞րն էր գաղտնիքը. ա՞յն, որ նա շնորհալի ու տաղանդավոր էր, ա՞յն, որ կարողանում էր բեմի վրա անել այնպիսի բաներ, որ չեն կարող ուրիշները: Իսկ մի՞թե միայն լիաթոք ծիծաղեցնելու համար նրան այսքան երկար կհիշեին: Ո°չ: Պատասխանը շատ ավելի պարզ է, և տվել է հենց ինքը` Ենգիբարյանը, իր վերջին հարցազրույցի ընթացքում. «Բանն այն է, որ երբ ստեղծում էի իմ ծաղրածուական կերպարը, ինձ հաջողվեց նրան օժտել մարդկային հատկություններով՝ ի տարբերություն մեր տեսած ծաղրածուական դիմակներից շատերի։ Շատերի ասելով ի նկատի չունեմ ծաղրածուական լավագույն դիմակները, ինչպիսին էին, ասենք, Գրոկինը կամ Չապլինինը։ Սրանք մարդկային բնավորություն ունեցող դիմակներ էին։ Իսկ ծաղրածուների կաղապարային դիմակներում բացակայում է մարդկային բնավորությունը, հետևաբար` նաև թախիծը։
Նման դիմակներում կա միայն հերթապահ ծիծաղ, լավատեսություն՝ ամեն դեպքում։ Այս պարագայում հետևաբար, չկա մարդը։ Իմ հերոսը մարդն է։ Այդ պատճառով ծիծաղում է, տառապում, թախծում և իրեն պատասխանատու զգում շուրջը կատարվող ամեն ինչի համար»:
Ենգիբարյանն իր գործն էր համարում ծիծաղեցնել դահլիճում ներկա բոլոր մարդկանց, եւ եթե նրանցից թեկուզ մեկը չէր ծիծաղում, ինքն իր աշխատանքը թերի էր համարում ու կեղեքում ինքն իրեն. «Եթե դուք չեք ծիծաղել ինձ նայելիս, ապա ես կվերադառնամ կրկես, որ ծիծաղեցնեմ ձեզ։ Պետք է ծիծաղել։ Ծաղրածուն պիտի ծիծաղեցնի։ Ծիծաղը պարտադիր է»:
Լավագույնս իմանալով, թե ինչ պետք է անի ծաղրածուն եւ որն է նրա գործը` Ենգիբարյանը 1964 թվականին Պրահայում ծաղրածուների միջազգային մրցույթում արժանանում է առաջին մրցանակի` Է. Բասի անվան գավաթին։
.jpg)
