Մեր ընտանիքի` Քարվաճառ տեղափոխվելու
պատմությունն արդեն մեկ տարի է` սոցիալական ցանցերում որոշակի հետաքրքրություն է ձեւավորել
ու քննարկման առաջկա դարձել: Դա պայմանավորված է ոչ թե այն նրանով, որ այդքան ուշադրության
արժանի է մեր անձը, այլ նրանով, որ Քարվաճառ ամեն օր նոր մարդիկ չեն տեղափոխվում ապրելու:
Արցախի Քարվաճառ քաղաքում, որն ազատագրվել
է հայ զինվորների արյան գնով, այժմ նոր բնակելի տներ չեն կառուցվում: Հենց դրանով է
պայմանավորված նոր բնակիչների` այստեղ չտեղափոխվելը: Մեր նորաստեղծ ընտանիքն այստեղ
տեղափոխվեց մեկ տարի առաջ, եւ այժմ ես այս տողերը գրում եմ մեր կողմից կառուցված մեր
սեփական տնից. մեկ տարվա մեջ մենք կարողացանք տուն կառուցել ազատագրված Քարվաճառում,
եւ հենց այդ փորձով եմ ցանկանում այժմ կիսվել այն մարդկանց հետ, ովքեր մտածում են երբեւէ
ազատագրված հայրենիք եւ մասնավորապես Քարվաճառ տեղափոխվելու մասին:
Երբ սրանից մեկ տարի առաջ
ես ու ամուսինս մեր հարսանիքից երկու օր հետո տեղափոխվեցինք Քարվաճառ, շատ հարցեր ապագայի
հետ կապված դեռ անորոշ էին, բայց որոշակի էր մի բան. մենք Քարվաճառ էինք տեղափոխվել
տարածքի բնակիչներին, մասնավորապես երեխաներին, մեր կարողությունների չափով օգտակար
լինելու, նրանց ինչ-որ գիտելիքներ փոխանցելու համար: Ամուսինս արդեն սեպտեմբեր ամսից
Քարվաճառի դպրոցում աշխատում էր որպես պատմության ուսուցիչ (եւ աշխատում է մինեւ այժմ),
ես Քարվաճառում եւս շարունակում էի լրագրողական գործունեւությունս: Բնակվում էինք Ալեքսանդր
Քանանյանի տանը (Քարվաճառով հետաքրքրվողները, վստահ եմ, ծանոթ է այս անունը)` սեփական
տուն ունենալու առանց որեւէ հիմնավոր հույսի: Մեր աշխատավարձը բավարար չէր տան շինարարություն
սկսելու համար անգամ, սակայն մենք հավատում էինք, որ գումար կհավաքենք, ու մի քանի
ամսից կկարողանանք մեր ընտրած ավերակի վերականգնումը սկսել:
Այդ ժամանակ արդեն սկսեցինք
մեր հողի սեփականաշնորհման գործընթացը, որը տարբեր պատճառներով անտանելիորեն երկար
ձգվեց` մինչեւ հաջորդ տարվա հունիս ամիս: Այս ընթացքում ռուսաստանաբնակ մի մարդ, ում
մասին միայն Open Armenia ֆորումում գրանցված իր նիկը գիտենք, մեզ փոխանցեց 2.5 մլն
դրամ` մեր տան շինարարությունն սկսելու համար: Դա արդեն հույս էր. տան կառուցումն իրական
էր դառնում: Այնուհետ մեր տան շինարարության համար մեզ գումար փոխանցեց ազատամարտիկ
Ալեք Ենիգոմշյանը. գումարը ռուսաստանաբնակ հայ ընտանիքի կողմից փոխանցվել էր «Մոնթե
Մելքոնյան» հիմնադրամին ու ծառայեց Մոնթեի ազատագրած Քարվաճառում մի ավերակ տուն դարձնելու գործին…
Բնականաբար, ներդրել ենք նաեւ մեր սեփական գումարը, իմ ու ամուսնուս ընտանիքները, որ
չնայած սկզբից դեմ էին մեր` Քարվաճառ տեղափոխվելուն, տան շինարարությունն սկսելուց
հետո մեծապես օգնեցին մեզ…
Հուլիս ամսին վերջապես սկսեցինք
տան շինարարությունը: Սպասման, նյարդերի քայքայման, հուսալքման պահերի ու հույսի երկու
ամիս, եւ մեր տան պատերը կանգնած են ու տանիքը ծածկված: Հոկտեմբեր ամսին արդեն մեր
տանն ենք. ներսի հարդարման աշխատանքները դեռ արված չեն, առաջիկա մի տարում դժվար կարողանանք
անել, բայց հավատացեք, դա արդեն այնքան էլ կարեւոր չի:
Տան կառուցումն, իհարկե, չափազանց կարեւոր պայման է Քարվաճառում ապրելու ու հաստատվելու համար: Սակայն կա եւս մեկ կարեւոր (միգուցե եւ կենցաղային բոլոր հարցերից կարեւոր) պայման. դա միջավայրն է: Քարվաճառը, չնայած որ բնակեցված է կարճ ժամանակահատված, արդեն ինչ-որ չափով ունի ձեւավորված միջավայր: Այստեղ տեղափոխվելիս պետք է հստակ իմանալ, որ Քարվաճառում ապրում են մարդիկ, ովքեր իրենց տունն են կորցրել Հյուսիսային Արցախում ադրբեջանցիների ագրեսիայի պատճառով, եւ այս մարդիկ չափազանց ծանր ապրումներ ու կորուստներ են ունեցել մինչեւ այստեղ հաստատվելը, Քարվաճառում ապրում են մարդիկ, ում կյանքը չի հաջողվել նախորդ բնակավայրում, եւ նրանք որոշել են ամեն ինչ նորից սկսել այստեղ: Ապրում են նաեւ մարդիկ, ում համար կարեւոր ու սկզբունքային է հենց Ազատագրված Քարվաճառը զարգացնելու գաղափարը: Քարվաճառը մի կողմից սովորական մի փոքրիկ գյուղ է` իր ամենօրյա հոգսերով ու խնդիրներով, մյուս կողմից էլ` լրիվ ուրիշ տրամաբանությամբ ապրող մի փոքրիկ կղզի: Առաջին օրերին շատ բան էր տարօրինակ, շատ բան էր անհասկանալի, շատ բան էր այլ… Քարվաճառում շատ թույլ է ժամանակի կարեւորության զգացողությունը, այսօրվա համար պայմանավորված գործը կարող է մի քանի շաբաթ տեւել… Ժամանակն այստեղ շատ է, երբեմն թվում է` թե կանգ է առել: Տարածքը կտրված է, թվում է, թե Հայաստանի մյուս շրջաններում կատարվող իրադարձություններն այստեղ չեն հասնում: Չգիտեմ, միգուցե դա հատուկ է բոլոր հեռավոր գյուղական շրջաններին: Չնայած Քարվաճառն այնքան էլ հեռավոր չէ, օրինակ, Վարդենիս քաղաքից հեռու է ընդամենը 80 կմ, սակայն այդ 80 կմ-ն անցնում ենք 2-3 ժամում, քանի որ ճանապարհը լավը չէ:
Քարվաճառում նորեկներին լավ են ընդունում (գոնե մեզ բոլորն են լավ ընդունել): Տուն չկա, տան շինանյութ չկա, բայց մարդիկ ցանկանում են, որ նոր բնակիչներ գան. ամեն մի նորեկ նոր շունչ ու նոր իմաստ է բերում իր հետ:
Քարվաճառում բնակվելուս երկրորդ թե երրորդ ամսում սկսեցի մտածել տեղի դպրոցականների հետ թատերական խմբակ կազմակերպելու մասին: Չնայած ինքս մասնագետ չեմ, ոչ դերասան, ոչ էլ բեմադրիչ, բայց մինչեւ Քարվաճառ գալս դիտել եմ տասնյակ ներկայացումներ, կարդացել ու կարդում եմ համապատասխան գրականություն, զրուցել եմ ոլորտի ներկայացուցիչների հետ: Մի խոսքով, պարապունքներն սկսեցինք. սպասում, ոգեւորություն, հուսալքություն, ուժ, անելանություն, մեծ ոգեւորություն… ու այդպես մինչեւ այսօր, ամեն օր մի նոր բացահայտում, նոր միտք, նոր ոգեւորություն Քարվաճառի էրեխեքի համար:
Հենց այս խմբակն ու դրա հետ կապված նպատակներն ու մտքերն են շատ հաճախ ինձ օգնել մնալ Քարվաճառում, ավելին, թույլ չեն տվել հեռանալ Քարվաճառից:
Քարվաճառում այսօր բնակչության թիվը շատ փոքր է, թերեւս սա էլ է պատճառ, որ այստեղ շատ ծրագրեր չեն իրականացվում: Սակայն շատ լինեն մարդիկ, թե քիչ, յուրաքանչյուր երեխա իրավունք ունի լավ կրթություն ստանալու, զարգանալու, տեսնելու ու սովորելու…
Չեմ էլ հիշում, թե որտեղից սկսեցի եւ ուր հասա, բայց նյութս սկսելիս մի հստակ միտք ունեի փոխանցելու. Քարվաճառին նոր բնակիչներ են անհրաժեշտ, գրագետ, կրթված մասնագետներ, արվեստագետներ են անհրաժեշտ: Գիտեմ, այստեղ տուն չկա, բայց եթե ինչ-որ մեկն իրոք ցանկանում է տեղափոխվել Քարվաճառ, մի բան կմտածենք, մի ճար կգտնվի, եթե ցանկությունը մեծ լինի: Ու եթե գրառումս շատ խառն ստացվեց ու ձեր մոտ հարցեր առաջացան, գրեք, անպայման կփորձեմ պատասխանել:
Ու երբեք մի մոռացեք. հայոց հողն ապրում է իր զավակի շնչով:
