Քարվաճառ գնալու ցանկությունը շատ մեծ է, իսկ տեղ հասնելը՝ շատ դժվար

Արցախյան ազատամարտը հայ ժողովրդի նորոօրյա պատմության ամենակարեւոր դրվագներից է: Հայ ազգին պարտադրվեց պատերազմ, ու հայ ազգն այն հաղթեց: Հաղթեց այնպիսի պայմաններում, որ շատ-շատերի կարծիքով պետք է որ չկարողանար հաղթել: Արցախյան հերոսամարտի հաղթանակն այնքա~ն սպասված էր դարերով հալածված ու չարչրկված հայ ազգի համար: Դարերի վրեժը մի բռունցք դարձավ ու հարվածեց թշնամու ճակատին, դարերով խեղդված հայի ձայնը պոռթկաց, ու հայն ասաց իր խոսքը: Հայը ոչ միայն պահպանեց իր Հայրենիքի վտանգված մի մասը, այլեւ առաջ շարժվեց ու Հայրենիքի դարերով գերված մի քանի հատված էլ ազատագրեց: Եռաբլուրում ամեն օր մեր այցերին սպասող ու մեզ թախծոտ աչքերով նայող 18-20 տարեկան մատաղ երիտասարդներն ասում են դարերով սպասված այս հաղթանակի գինն ու թույլ չեն տալիս մոռանալ, թե քանի մոր աչքի արտասուք արժեցավ գերված Հայրենիքի մի հատվածն ազատելը:

Հաղթանակը թեւեր է տալիս, ու կարելի էր կարծել, թե արցախյան հերոսամարտից հետո հայ ազգի շունչը բացվելու էր, ու թեւերը թափ էին հավաքելու: Կարելի էր կարծել, թե ազատագրված հայրենիքն այնպես էր շենացվելու, որ հայ հողը հայ մարդու կարոտը մի լավ առնի…

Բայց այդպես չեղավ: Թերեւս դա մեծ քաղաքականության խաղն է, որտեղ իմ նման ռոմանտիկն անելիք չունի, ինչեւէ, ազատագրված հայրենիքը մնաց… ամայի: Իհարկե, քաղաքական բացատրություններ եղան, բայց հայ զավակին կարոտած մայր հողը դժվար թե հետաքրքրվի այդ բացատրություններով: Մասսայական կազմակերպված վերաբնակեցում ազատագրված հողում այդպես էլ տեղի չունեցավ ազատագրումից ի վեր: Իսկ դա արդյո՞ք չի նշանակում չգնահատել հաղթանակը: Ազգովի չկարողացանք գնահատել Արցախյան հաղթանակն ու չկարողացանք այն մեր ժամանակի համար պայծառ մի փարոս  սարքել: Չկարողացանք արցախյան հաղթանակի շնորհիվ պարտված ու խեղճ ազգից հաղթած ազգ դառնալ….միգուցե դա մի հաղթանակով չի լինում, միգուցե, չգիտեմ….բայց կարծում եմ, որ ազատագրված հողը բնակեցնելն էլ երկրորդ հաղթանակը պիտի լիներ, կամ էլ պիտի ամբողջացներ հաղթանակն ու ասեր տղերքին. դուք արյունն իզուր չեք թափել…

Որտեղից ուր հասա…. Իրականում գրառումն սկսելիս ուրիշ բան էի ցանկանում պատմել: Ինչեւէ, ազատագրված Հայաստանի բախտը մի տեղ բերեց. այնտեղ բնակվելու գնացին մի քանի մարդիկ, ովքեր արցախյան հաղթանակն իրենցը համարեցին ու համարձակվեցին վայելել հաղթանակի պտուղները: Նրանք պարզապես գնացին բնակվելու ազատագրված Հայաստանում՝ Քարվաճառում, Քաշաթաղում…. Այդ մարդկանցից ամենալավը ճանաչում եմ ամենահայտնի քարվաճառցուն՝ Ալեքս Քանանյանին ու իր տիկնոջը՝ Խանդութ Ավետյանին: Այս մարդիկ Քարվաճառի շենացման համար իսկապես մեծ գործ են անում, որի արդյունքներն այսօր էլ տեսանելի են, սակայն հուսով եմ, որ ապագայում էլ ավելի ցայտուն են դառնալու:

Հենց Ալեքսից էլ առաջին անգամ լսեցի Քարվաճառի մասին ու տեսա դրախտավայրի նկարները: Որոշ ժամանակ անց ես ու սիրելիս որոշեցինք տեղափոխվել՝ Քարվաճառում մշտական բնակություն հաստատելու, բայց սա այլ պատմություն է, որի մասին խոստանում եմ անպայման գրել:

Անդրադառնալով ազատագրված տարածքի զարգացմանը խոչընդոտող խնդիրներին՝ այսօր կխոսեմ Քարվաճառ հասնելու տրանսպորտային խնդրից, ինչըը տարածքի՝ մայր Հայաստանի հետ կապվելու ու ինչու չէ, նաեւ վերաբնակեցման գործընթացում շատ առանցքային դեր ունի:

Բաց նամակ Վիվասել-ՄՏՍ-ին. Արցախում ես Հայաստանում եմ

«Մաղթում ենք Ձեզ հաճելի այց: Տվյալ գոտում ռոումինգի սակագներն են: Մուտքային զանգ-25 դրամ րոպե, ելքային զանգ- Հայաստան 140 դրամ րոպե…»:

Վիվասել-ՄՏՍ բջջային օպերատորի բաժանորդը, ստանալով այս նամակը, բնականաբար իրավունք ունի կարծելու, որ ինքը նամակն ստանալու պահին այլեւս Հայաստանում չէ:

Նամակը տեղին է եւ նորմալ, եթե բաժանորդն այն ստանում է Հայաստանը լքելուց հետո: Սակայն ես, Վիվասել-ՄՏՍ-ի բաժանորդս, նշված նամակն ստացա դեպի Արցախ այցելության ժամանակ:

Փաստորեն, հարգելի Վիվասել-ՄՏՍ, ըստ Ձեզ, Արցախը Հայաստան չէ: Այն, որ Արցախը պատմականորեն Հայաստանի մաս է, բազմիցս քննարկվել եւ ապացուցվել է: Պատմական իրողություններին այստեղ չեմ անդրադառնա:

Ես ծնունդով Վանաձորից եմ, եւ իմ քաղաքում ճանաչում եմ ընտանիքներ, որոնց զավակները մասնակցել են արցախյան հերոսամարտին ու արցախյան հողերի ազատագրմանը, մասնակցել են, վիրավորվել, զոհվել: Վանաձորցի իմ եղբայրը մեկուկես տարի բավականին ծանր պայմաններում եւ անտրտունջ ծառայել է Մեխակավան քաղաքում, որը, ըստ Ձեր տրամաբանության, Հայաստան չէ:

Ես պատրաստվում եմ բնակություն հաստատել Քարվաճառում, որը, կրկին ըստ Ձեր հաղորդագրության, Հայաստան չէ:

Հարգելի Վիվասել-ՄՏՍ, ես շատ լավ գիտեմ, որ այսօր ՀՀ պետական վերին ատյանները եւս Արցախը Հայաստանից անջատ են հռչակում: Սակայն կարծում եմ, որ պետական վերնախավի կատարած սխալն արդարացում չի մյուսների համար:

Ես Վիվասել-ՄՏՍ անդավաճան բաժանորդ եմ արդեն յոթ տարուց ավելի եւ չեմ ցանկանում ամեն անգամ Արցախ այցելելիս ստանալ մի նամակ, որը կարդալուց հետո ցանկանում եմ նամակագրին խիստ բարկացած պատասխանել. Արցախը Հայաստան է, Արցախը Հայաստան է ու վերջ, հասկանու՞մ եք:

Ուստի առաջարկում եմ «Հայաստանի առաջատար բջջային օպերատոր»-ին վերացնել ռոումինգը Արցախի տարածքում՝ այդպիսով նաեւ նպաստելով Արցախի՝ մայր Հայաստանին ինտեգրվելու կարեւորագույն գործընթացին:

Թամարա Գրիգորյան

«Պարենք հայերեն»-ը պարեց Քարվաճառում (լուսանկարներ)

Օգոստոսի  13-ի «Պարենք հայերեն» երիտասարդական նախաձեռնության մասնակիցներն այցելեցին Քարվաճառ: Տեղի երիտասարդների հետ նրանք քաղաքում կատարեցին մի շարք ազգային պարեր, շփվեցին քաղաքի բնակիչների հետ:

Երիտասարդները Քարվաճառ էին այցելել ավելի վաղ եւ հասցրել էին նաեւ ծանոթանալ տեղի տեսարժան վայրերին: Նախաձեռնության անդամներից շատերի համար այցելությունը դեպի Քարվաճառ առաջինը չէր. նման միջոցառում կազմակերպվել էր նաեւ նախորդ տարի:

Նշենք, որ «Պարենք հայերեն» նախաձեռնության անդամները պարբերաբար կազմակերպում են ազգային պարերի փառատոններ Հայաստանի տարբեր շրջաններում եւ Երեւանի տարբեր համայքներում:

Դսեղի եկեղեցին առանց քահանա. «Տարին մի կնունք որ լինի, լավ ա»

Լոռու մարզի Դսեղ գյուղը առավելապես հայտնի է որպես հայ մեծանուն գրող Հովհաննես Թումանյանի ծննդավայր: Գյուղ այցելած զբոսաշրջիկներն անպայման այցելում են Թումանյանի տուն-թանգարան, որը գյուղի կենտրոնում է, հրապարակի մոտ:

Թումանյանի տուն-թանգարանի հարեւանությամբ է գտնվում գյուղի միակ գործող եկեղեցին, որտեղ երկար տարիներ հոգեւոր սպասավորությամբ է զբաղվել մեծանուն գրող հայրը՝ Տեր-Թադեւոսը: Վերջինս թաղված է հենց եկեղեցու բակում:

Ներկայումս գյուղի եկեղեցին հիմնականում դատարկ է: Ինչպես մեր հետ զրույցում նշեց եկեղեցու մոմավաճառ տիկին Մարինեն, ինքը հաճախ է մոտենում տուն-թանգարան այցելած զբոսաշրջիկներին, ասում է, որ կողքի կառույցը եկեղեցի է, եւ հյուրերը մտնում են այն եւս դիտելու:

«Գյուղում հավատացյալները շատ չեն», ասում է տիկին Մարինեն:

Եկեղեցին այլեւս քահանա չունի. նրան վերջերս տեղափոխել են այլ վայր՝ ծառայելու:

Սակայն բնակիչներին քահանայի բացակայությունը չի էլ հուզում: Այն հարցին, թե մարդիկ հոգեւորական չե՞ն պահանջում, եկեղեցու աշխատակիցը քմծիծաղ տվեց. «Ի՞նչ պահանջել, այ բալա, ու՞մ ա պետք: Երբ որ քահանան կար, գնում էր դպրոց, ուսուցիչներին ասում էր, որ կիրակի օրը պատարագ կա, գան, լսեն: Մի քանիսը մի քանի րոպեով գալիս էին ու շուտ հեռանում: Ասում են՝ ժամանակ չունենք: Բայց հավատացող մարդը միշտ էլ ժամանակ կգտնի»:

Ինչպես նշեց տիկին Մարինեն, հարսանիքներ, մկրտություններ եկեղեցում շատ հազվադեպ են տեղի ունենում: «Էնքան մարդ ա ամուսնանում, բայց հազարից մեկն ա եկեղեցի գալիս: Կնունք էլ, տարին մի երեխա որ կնքեն, շատ լավ ա»: 

Եկեղեցական տոների ժամանակ կամ կնունք-հարսանիքի դեպքում Վանաձորից, Ալավերդուց քահանա է հրավիրվում՝ գյուղի եկեղեցում ծեսը կատարելու համար:

Նշենք, որ եկեղեցին 5-6-րդ դարի կառույց է, վերջին տարիներին վերանորոգվել է. ամրացվել է տանիքը, փոխվել են լուսամուտները: Ծրագրվում է փոխել նաեւ դուռը, որն արդեն ճաքել է: 

Թամարա Գրիգորյան