Վերջերս մի երազ
տեսա. երազիս ամուսինս` Դավիթը, ասում էր, թե մենք պետք է տեղավոխվենք Քարվաճառից
ու ապրելու ենք Արցախի մի այլ բնակավայրում, կարծեմ` Վանք գյուղում: Քարվաճառից
տեղափոխվելու միտքն ինձ համար մահվան պես մի բան էր: Հենց հիմա էլ պարզ հիշում եմ
այն մաշեցնող ցավը, որ զգում էի երազումս, սիրտս կտր-կտոր էր լինում, մեջս դատարկություն
էր, ու ես հստակ մի բան էի զգում. ես չեմ կարող ապրել Քարվաճառից դուրս:
Երազներ կան, որ հիշվում են շատ երկար, այս երազը ես, կարծում եմ, կհիշեմ մինչեւ կյանքիս վերջ: Սա միայն երազ չէր, այլ շատ ավելին:
Ես սիրում եմ Քարվաճառը, ես կապված եմ Քարվաճառին, ես ձուլվել եմ այս հողին: Ու դա ոչ թե տեղի է ունեցել այն համարյա երկու տարիների ընթացքում, որ ես այստեղ ապրել եմ, այլ հենց այն առաջին օրը, երբ ես հասել եմ Քարվաճառ: Քարվաճառ բերող տրանսպորտն այնքան էլ հարմարավետ չէ (մեղմ ասած), ու հիշում եմ, երբ առաջին անգամ էինք այստեղ գալիս (դեռ որպես հյուր), մեքենան լիքն էր, տեղ չկար, շոգ էր, փոշի:
Մարդիկ սրտնեղած էին, իսկ ես թերեւս կողքիններիս համար հիմար ժպիտով նայում էի ճանապարհին ու հրճվանք ապրում, որ Քարվաճառ եմ գնում… Ու մինչեւ հիմա էլ հիմնականում այդ ժպիտն է դեմքիս հայտնվում հատկապես Քարվաճառի շրջանի գյուղերն անցնելիս, որտեղ հատկապես գարնանն ու ամռանը բնությունը շռայլորեն, անխնա սիրուն է, որտեղ գետը, կանաչը, երկինքն ու ոսկեզօծ արեւն անդիմադրելի գայթակղիչ մի համադրություն են կազմում, հոգիդ վեր հանող մի տեսարան:
Ու երբ առաջին անգամ ոտք դրեցինք Քարվաճառ ու տեսանք բարձր ու կանաչ սարերը, ես ու Դավիթն իրար նայեցինք, ու երկուսիս հայացքներում գրվեց. մենք այստեղ ենք ապրելու:
Ու այդպես էլ եկավ, մենք այստեղ ենք ապրում, ու ամեն առավոտ ես արթնանում եմ ու տեսնում այն նույն սարերը, որոնք առաջին հանդիպման ժամանակ մեզ շատ հստակ ասացին` դուք այստեղ եք ապրելու: Տեսնում եմ այդ սարերն ու աշխարհի ամենաբարձր երկինքն ու հասկանում եմ` ես երջանիկ եմ, քանի որ չեմ ուզում ուրիշ որեւէ տեղ արթնանալ:
Քարվաճառը մարդկանց կապում է. ով մի անգամ եղել է, էլի է գալու, էլի է ցանկանալու գալ: Ինչու՞ է այդպես. հայ զինվորի ազատագրող արյու՞նն է սրբացրել այս հողը, հարյուրավոր ոչնչացված խաչքարերի ու բազմաթիվ եկեղեցիների ու՞ժն ենք զգում հողից, թե այս աստվածային հանգստությունն է այդքան գրավում… թե այնքան է կարոտել իր հայ զավակներին, որ Մայր հողն էլ չի ուզում ոչ մեկիս բաց թողնել: Չգիտեմ… Միայն գիտեմ, որ Քարվաճառում ապրելու զգացողությունն ինձ ուժ է տալիս, գիտեմ, որ սիրտս ավելի ջերմ արյունով է մատակարարվում, երբ քայլում եմ թեկուզ դեռեւս մեծամասամբ ավերակ Քարվաճառով, ու մի անհասկանալի հուզմունք եմ ապրում, երբ հաճախ եմ հիշում, որ ընդամենը 22 տարի առաջ հայրենիքիս այս հատվածն էլ էր գերության մեջ: Իսկ միգուցե Քարվաճառն ինձ կապել է հպարտության զգացումով. չէ՞ որ ազատագրված հայրենիքում ապրողը հպարտ է..իսկ որքան ավելի հպարտ կլինեի, եթե կանաչ Քարվաճառս արդեն լիովին վերականգնված լիներ ու մաքրված ավերակներից…
Քարվաճառում այնքան շատ գործ կա, որ ինքնաարտահայտվելու պակաս հաստատ չի զգացվում: Քարվաճառը նաեւ գործելու, արարելու վայելք է տալիս…
Իմ կանաչ դրախտավայր, շնորհակալ եմ, որ գտել եմ քեզ, իմ հայրենի եզերք, իմ անբացատրելի ու խորհրդավոր հայրենիք, վերածննդի ու վերաիմաստավորման եզակի հնարավորություն…
Երազներ կան, որ հիշվում են շատ երկար, այս երազը ես, կարծում եմ, կհիշեմ մինչեւ կյանքիս վերջ: Սա միայն երազ չէր, այլ շատ ավելին:
Ես սիրում եմ Քարվաճառը, ես կապված եմ Քարվաճառին, ես ձուլվել եմ այս հողին: Ու դա ոչ թե տեղի է ունեցել այն համարյա երկու տարիների ընթացքում, որ ես այստեղ ապրել եմ, այլ հենց այն առաջին օրը, երբ ես հասել եմ Քարվաճառ: Քարվաճառ բերող տրանսպորտն այնքան էլ հարմարավետ չէ (մեղմ ասած), ու հիշում եմ, երբ առաջին անգամ էինք այստեղ գալիս (դեռ որպես հյուր), մեքենան լիքն էր, տեղ չկար, շոգ էր, փոշի:
Մարդիկ սրտնեղած էին, իսկ ես թերեւս կողքիններիս համար հիմար ժպիտով նայում էի ճանապարհին ու հրճվանք ապրում, որ Քարվաճառ եմ գնում… Ու մինչեւ հիմա էլ հիմնականում այդ ժպիտն է դեմքիս հայտնվում հատկապես Քարվաճառի շրջանի գյուղերն անցնելիս, որտեղ հատկապես գարնանն ու ամռանը բնությունը շռայլորեն, անխնա սիրուն է, որտեղ գետը, կանաչը, երկինքն ու ոսկեզօծ արեւն անդիմադրելի գայթակղիչ մի համադրություն են կազմում, հոգիդ վեր հանող մի տեսարան:
Ու երբ առաջին անգամ ոտք դրեցինք Քարվաճառ ու տեսանք բարձր ու կանաչ սարերը, ես ու Դավիթն իրար նայեցինք, ու երկուսիս հայացքներում գրվեց. մենք այստեղ ենք ապրելու:
Ու այդպես էլ եկավ, մենք այստեղ ենք ապրում, ու ամեն առավոտ ես արթնանում եմ ու տեսնում այն նույն սարերը, որոնք առաջին հանդիպման ժամանակ մեզ շատ հստակ ասացին` դուք այստեղ եք ապրելու: Տեսնում եմ այդ սարերն ու աշխարհի ամենաբարձր երկինքն ու հասկանում եմ` ես երջանիկ եմ, քանի որ չեմ ուզում ուրիշ որեւէ տեղ արթնանալ:
Քարվաճառը մարդկանց կապում է. ով մի անգամ եղել է, էլի է գալու, էլի է ցանկանալու գալ: Ինչու՞ է այդպես. հայ զինվորի ազատագրող արյու՞նն է սրբացրել այս հողը, հարյուրավոր ոչնչացված խաչքարերի ու բազմաթիվ եկեղեցիների ու՞ժն ենք զգում հողից, թե այս աստվածային հանգստությունն է այդքան գրավում… թե այնքան է կարոտել իր հայ զավակներին, որ Մայր հողն էլ չի ուզում ոչ մեկիս բաց թողնել: Չգիտեմ… Միայն գիտեմ, որ Քարվաճառում ապրելու զգացողությունն ինձ ուժ է տալիս, գիտեմ, որ սիրտս ավելի ջերմ արյունով է մատակարարվում, երբ քայլում եմ թեկուզ դեռեւս մեծամասամբ ավերակ Քարվաճառով, ու մի անհասկանալի հուզմունք եմ ապրում, երբ հաճախ եմ հիշում, որ ընդամենը 22 տարի առաջ հայրենիքիս այս հատվածն էլ էր գերության մեջ: Իսկ միգուցե Քարվաճառն ինձ կապել է հպարտության զգացումով. չէ՞ որ ազատագրված հայրենիքում ապրողը հպարտ է..իսկ որքան ավելի հպարտ կլինեի, եթե կանաչ Քարվաճառս արդեն լիովին վերականգնված լիներ ու մաքրված ավերակներից…
Քարվաճառում այնքան շատ գործ կա, որ ինքնաարտահայտվելու պակաս հաստատ չի զգացվում: Քարվաճառը նաեւ գործելու, արարելու վայելք է տալիս…
Իմ կանաչ դրախտավայր, շնորհակալ եմ, որ գտել եմ քեզ, իմ հայրենի եզերք, իմ անբացատրելի ու խորհրդավոր հայրենիք, վերածննդի ու վերաիմաստավորման եզակի հնարավորություն…
Լավն էր, լավ ես գրել շատ: Սրտիցս է. գալու եմ...անպայման վերադառնալու եմ...
ОтветитьУдалить