Ո՞րն է բանակը

Եղբայրս ծառայել է Հայոց Բանակում: Մեկ տարուց ավել է, որ ավարտել է ծառայությունը: Անկեղծ ասած, այնքան ուրախ եմ, որ նա ծառայել է հայոց բանակում: Բոլորին ու ամենուր հպարտորեն ասում եմ` տա Աստված, որ ձեր հարազատներն էլ եղբորս նման ծառայեն: Հաստատ գիտեմ, որ ինքն էլ է շատ դժվարություններ ունեցել ծառայության ընթացքում, բայց դե նա դրանց մասին չի պատմում: Չի պատմել ծառայության ընթացքում, չի պատմում նաեւ այսօր:

Երբ նոր պիտի բանակ գնար, հոգուս խորքում երազում էի, որ չտանեն. բայց դե դա անհնար էր. եղբայրս առողջ է (փառք Աստծո), սովորում է (այն ժամանակ էլ սովորում էր) Պոլիտեխնիկ ինստիտուտի հեռակա բաժնում, այսինքն, հաստատ գնալու էր բանակ: Իհարկե, շատ էի ուզում, որ պարտքը տա հայրենիքին, պատվով կատարի իր պարտքն ու տուն գա, բայց դե քույր եմ ու անհանգստանում էի, վախենում էի նաեւ կարոտից…

Գնաց: Առաջին վեց ամիսը ծառայեց Գյումրիի ուսուցողական զորամասում, խոհարարություն սովորեց: Ընտանիքս Վանաձորում էր ապրում, ու շատերն ասում էին` դասավորել եք: Չէ, այ մարդ, չէինք դասավորել: Չէինք դասավորել, քանի որ նախ, դա սխալ էինք համարում, երկրորդ, դա բավականին թանկ գործ էր, ու ամենակարեւորը, եղբայրս շատ հանգիստ էր մոտենում ծառայությանը, նա չէր վախենում, չէր խուսափում, շատ վստահ ու մեզ էլ էր անընդհատ խնդրում հանգիստ մնալ ու անտեղի չանհանգստանալ:

Երբ Գյումրիում էր, կիրակի օրերը այցելում էինք նրան. մի անգամ մայրս ու հայրս, մի անգամ` ընկերները, իսկ ավելի հաճախ` ես:   

Եղբայրս լավ էր զգում իրեն, պատմում էր իր առօրյայից: Այդ ժամանակ ես սկսեցի կամաց-կամաց հասկանալ, որ բանակն այն սարսափելի ու անորոշ բանը, չի, որից ես, անկեղծ ասած, այնքան վախենում էի:

Հետո եղբորս տարան Արցախ, ավելի կոնկրետ` Ջրակն: Դա շատ հեռու էր ու էլի շատ անորոշ: Սրտի դողով ամեն օր սպասում էի զանգին, երբ մի քանի օր չէր զանգում, ինձ թվում էր` անհանգստությունից կխելագարվեմ: Ինքն էլ գիտեր, թե ինչպես եմ անհանգստանում ու աշխատում էր հաճախ զանգել: Տրամադրությունը միշտ լավ էր, երբեք, մի օր, մի անգամ չբողոքեց: Դե մտածում էի, որ չի ուզում, որ անհանգստանամ:

Արդեն մի քանի ամիս ծառայել էր Ջրակնում, որ նրան այցելեցինք: Չնայած շաաաաատ երկար գնացինք, բայց երբ եղբորս տեսա, ամեն հոգնածություն անցավ: Եղբայրս լավ էր, իրոք լավ էր: Մեր հետ տարած ուտելիքին առանձնապես ուշադրություն չդարձրեց. նոր էին ճաշել, ու իր ասելով` շատ լավ էին սնվում: Աչքերում հանգստություն կար, վստահություն, տղամարդկություն ու հպարտություն: Այդ հպարտությունն անցավ նաեւ ինձ հատկապես այն ժամանակ, երբ ծանոթացա զորամասում աշխատող մի քանի սպաների ու այլ աշխատողների հետ: Բոլորն էլ մի տեսակ սիրով, հոգատար, պատրաստակամ օգնելու, հատկապես խոհանոցում աշխատող կանայք: Ինձ միանգամից ճանաչեցին. հա, դու էն նկարի աղջիկն ես, քո նկարները տեսել ենքJ

Այդ ժամանակ ես հասկացա, որ բանակը եղբորս համար մի ընտանիք է դարձել: Ասացի` որ զորացրվես, հաստատ կարոտելու ես զորամասդ: Հաստատ, պատասխանեց նա: Ու դա լավ հիշելով` նրանից չէի նեղանում, երբ զորացրվելու առաջին օրերը հեռախոսս դատարկում էր` զորամասում մնացած ընկերներին ու սպաներին զանգելով ու երկար-բարակ հարցուփորձ անելով:

Երբ եղբորս մոտից վերադարձել էի, ով հարցնում էր, թե ո՞նց էր նա, բոլորին ասում էի` շատ լավ: Ասում էին` բանակում շատ լավ լինու՞մ են: Ասում էի` հա, Վովիկն իսկապես շատ լավ էր:

Հիմա այդ բանակը փոխվե՞ց այս մի տարում, թե՞ մեր բախտը բերեց, մենք լավ բանակ տեսանք:

Ես իսկապես գիտեմ, թե ինչ է նշանակում անհանգստանալ զինվորի համար…Հաճախ գիշերները երկար չեմ քնել, մտածել եմ եղբորս մասին, պատկերացրել, որ հիմա նա զենքը ձեռքին արթուն է, որ ես այսօր այստեղ հանգիստ քնեմ…Մամայիս մտածմունքների մասին էլ չեմ ասում…

Բայց այդ ամենն անցավ ու Փառք Աստծո, ու ես հպարտ եմ, որ եղբայրս պատվով ծառայեց իր Հայրենիքին ու ետ վերադարձավ: Ցանկանում եմ բոլորին եղբորս նման ծառայություն, ցանկանում եմ մեզ հպարտություն ու հավատ ներշնչող Հայկական Բանակ:

Հա, հենց դրանով ենք մենք հայ

Այսօր Թուրքիան դիմել է Հայաստանին եւ օգնություն է խնդրել Վանում տեղի ունեցած ավերիչ երկրաշարժի հետեւանքները հաղթահարելու համար: Հայաստանը պատրաստակամ է, եւ 40 տոննա բեռ վաղը ինքնաթիռով կուղեւորվի Արեւմտյան Հայաստան (այժմ Թուրքիայի տարածք): Թուրքերի ու քրդերի համար ուղարկվում են վրաններ, ծածկոցներ, քնապարկեր, անկողնային պարագաներ….

100 տարուց էլ քիչ ժամանակ առաջ նույն Արեւմտյան Հայաստանում հայերն ինչպե~~~~~ս կարիք ունեին վրանների, ծածկոցների, անկողնու….Հայերը թուրքերից չէին խնդրում, ծածկոց, կացարան, այլ խնդրում էին իրենցը չավերել, իրենց տնավեր չանել…

Ասեք, որ ես նացիոնալիստ եմ, շովինիստ եմ, ծայրահեղական եմ ու էլի ինչ հազար ու մի գրող ու ցավ եմ, որ 21-րդ դարում էլ էսպիսի բաներ չի կարելի խոսել…հա, իհարկե, իսկ 20-րդ դարում այդպիսի բաներ կարող էին անել, իսկ հիմա պիտի էլ չխոսենք: Հիմա մեր շատ հայրենակիցներ մեզ են ամոթանք տալիս, եթե հիշում ենք Ցեղասպանությունը թուրքերի մասին խոսելիս, իսկ թուրքերն ամենեւին միտք չունեն ամաչելու…

Ցեղասպանության մասին իմացել եմ փոքր տարիքից: 11-12 տարեկանից կարդում էի “Խոսեք Հայաստանի լեռներ”, “Մուսա լեռան 40 օրը”, “Անդրանիկ”, “Ինձ բահ տվեք”…. գրքերը, կարդում էի ու սարսռում, տետրի մեջ արտագրում էի թուրքերի դաժանությունները., որ արել են հայերի հանդեպ, որ չմոռանամ, որ միշտ հիշեմ, որ եթե թուրք տեսնեմ, իմանամ, որ նա գազան է: Հավասարություն, հանդուրժողականություն քարոզող իմ տարեկից երիտասարդներն ինձ կդապարտեն ու բնավ հանդուրժող չեն լինի իմ հանդեպ այս տողերի համար, գիտեմ:

Ու այս ամենից հետո միշտ էլ համոզված եմ եղել, որ մենք պետք է մարդ լինենք այդ թուրքերի հանդեպ, որ պիտի ՀԱՅ լինենք այդ թուրքերի հետ ու ես ուրախ եմ ու հպարտ, որ Հայաստանից օգնություն է գնալու Թուրքիային, այն Թուրքիային, որ հարյուր տարի առաջ հային կոտորում էր հենց այդ նույն հողում, կոտորում էր այնպես, որ հայն էլ չլինի…Բայց հայն այսօր կա, Հայաստանն այսօր կա, ու պետք եղած դեպքում նաեւ օգնություն է ուղարկում: Մենք հայ ենք հենց դրանով, ու ես հպարտ եմ հենց դրանով:

Ուղղակի դա է սերը..

Երբ դու տնային, ամենասովորական հագուստով ես, մազերդ անխնամ, իսկ նա քեզ նայում է աշխարհի ամենաշոյող հայացքով ու ասում` դու ամենագեղեցիկն ես աշխարհում…

երբ այնպես է ասում, որ հավատում ես, որ գիտես` դա այդպես է…

երբ դու քեզ ամենասիրվածն ու գնահատվածն ես զգում…

երբ ճառագում ես նրա մասին մտածելիս…

երբ քաղաքը լցվում է զգացողություններով…

երբ քաղաքը լցվում է սիրով….

երբ մենակ դժվար է քայլելը փողոցում…

երբ հավատում ես ապագային…

երբ ուզում ես, որ ապագան գա…

երբ “ես”-դ հարստանում է` նրա “ես”ին ձուլվելով…

երբ հոգ ես տանում քո մասին, քանի որ պետք ես նրան…

երբ հանուն նրա մի բան ես անում, ու սիրտդ լցվում է հպարտությամբ…

երբ պատրաստել չկարողանալովդ նրա համար աշխարհի ամենահամեղ ուտելիքներն ես 

պատրաստում…

երբ ուզում ես գեղեցիկ լինել, քանի որ “նրա աղջիկն ես”…

երբ “նրա հետ կգնամ աշխարհի ծայրը” արտահայտությունը հասկանում ես…

երբ հաճախ լռում ես ու մտքերումդ գրկում նրան…

երբ գիտես, որ կա վեհը, բարձրը, վերերկրայինը, ամենազորը…

երբ զգում ես այդ վեհը, բարձրը, վերերկրայինը, ամենազորը…

երբ մեծն Սերը այցելում է քեզ…

Ու ես չհասցրի գնալ նրա մոտ, թանգարան

Մի քանի շաբաթ առաջ էր: Բարձրացա երթուղային, անտրամադիր էի: Կողքիս մի պապիկ նստեց: Ավելի ճիշտ, երկար ճերմակ մազերն ու մորուքը նրան պապիկի տեսք էին տալիս, հետո տեսա, որ ավելի երիտասարդ է ու “պապիկ” դիմելաձեւն իրեն չի սազում: Նստեց ու սկսեց խոսել: Մյուս կողքին էլ մի ուրիշ երիտասարդ աղջիկ էր նստած, ու նա դիմեց երկուսիս էլ. “Շատ բախտավոր մարդ եմ, է, երկու երիտասարդ, գեղեցիկ աղջիկների կողքին նստեցի”: Երկուսս էլ ջերմ ժպտացինք: Այն մյուս աղջիկը տրամադրված չէր խոսելու, իսկ այս մարդն ուզում էր խոսել: Իմ տրամադրություննէլ բացվեց, սկսեցի պատասխանել նրա հարցերին. “Որտե՞ղ ես սովորում”, ասում եմ` “Աշխատում եմ հիմա, բայց ավարտել ԵՊՀ Ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետը”: Պարզվեց, որ նա ճանաչում է մեր դեկան Նաղաշ Մարտիրոսյանին, ճանաչել է նաեւ մեր նախկին դեկան Գառնիկ Անանյանին:   

“Իսկ դու չե՞ս ուզում մեր թանգարանի մասին նյութ գրես”: “Ուզում եմ”, ասացի. ես թանգարաններ շատ եմ սիրում: Պարզվեց, որ զրուցակիցս արվեստաբան, Հակոբ Կոջոյանի եւ Արա Սարգսյանի տուն-թանգարանների   վարիչ Սարո Սարուխանյանն էր: Ասացի, որ թատրոն եմ ամենից շատ սիրում արվեստի տեսակներից, իսկ կերպարվեստից բան չեմ հասկանում, միայն հասկանում եմ` դուր է գալիս ինձ, թե ոչ: “Դե, դա էլ է մեծ բան, բարեհոգաբար ժպտաց զրուցակիցս,-իսկ ես արվեստի պատմություն եմ դասավանդել Կինոյի եւ թատրոնի ինստիտուտում”: Խոստացավ ինձ ծանոթացնել դերասանների հետ. բոլորին էլ ճանաչում եմ, ասաց:

Պարզվեց, որ գրեթե հարեւաններ ենք: Տվեց թանգարանի հեռախոսահամարը. անպայման կգաս, սպասելու եմ: Անպայման կգամ, խոստացա ես: Առաջիկա շաբաթ օրը (միակ օրն է, որ գործս մի քիչ շուտ եմ ավարտում), զանգեցի թանգարան, բայց պարոն Սարուխանյանն այնտեղ չէր: Աշխատակցուհին չգիտեր էլ, թե երբ կգա: “Խնդրում եմ, փոխանցեք, որ Թամարան է զանգել, ինքը գիտի”: Համոզված էի, որ կհիշի ինձ:

Անցան մի-երկու շաբաթ օրեր էլ, ես գործս շուտ վերջացրի, բայց ուրիշ գործեր կային, ու ես էլ չզանգեցի պարոն Սարուխանյանին: Բայց պիտի զանգեի, չէի մոռացել, այդպիսի բաները ես չեմ մոռանում, երբեք….

Ու հանկարծ երեկ կարդում եմ. “ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսյանն այսօր ցավակցել է հայտնի արվեստաբան, Նկարիչների Միության գիտական քարտուղար Սարո Սարուխանյանի ընտանիքին, հարազատներին, ընկերներին, սաներին նրա մահվան կապակցությամբ……”

Վաաաաաաաայ, բայց ինչու՞….այնքան կենսուրախ ու խելացի մարդ էր…բայց հետո իմացա, որ ծանր հիվանդությամբ է տառապել…ու ես չհասցրի գնալ նրա մոտ, որ ինձ թանգարանը ցույց տար…..այ քեզ դաս…..եթե ծանոթացած չլինեի նրա հետ, դա ինձ համար ուղղակի լուր կլիներ, հա, իհարկե, ցավալի, բայց դե ուղղակի լուր…դպրոցական վաղ տարիքում սովորած ճշմարտությունը ճիշտ է միշտ փաստորեն` վաղը ուշ կլինի….

Ես բողոքել շատ չեմ սիրում, բայց այսպես չի կարելի

Առավոտյան արթնացա շատ լավ տրամադրությամբ, սովորականի նման պատրաստվեցի ու էլի շատ լավ տրամադրությամբ դուրս եկա տնից, որ գործի գնամ: Մի քիչ էլ շուտ էի դուրս եկել սովորականից ու մտածեցի, որ մի քիչ էլ շուտ կհասնեմ գործի: Քանի որ երեկ Հայաստան էր ժամանել Ֆրանսիայի նախագահ Նիկոլա Սարկոզին ու այսօր Օպերայի տարածքում իրադարձություններ պիտի լինեին, մասնավորապես Ռոդենի հեղինակած քանդակի բացումը, որը Ֆրանսիայի նվերն է Հայաստանին, ես նստեցի այնպիսի երթուղային, որը չէր անցնում Բաղրամյան փողոցով: Այսպես, երթուղայինում էլ նստելու տեղ կար, ես էլ նստեցի ու սովորականի նման սկսեցի գիրքս կարդալ: Այս սովորությունը վերջերս եմ ձեռք բերել ու շատ գոհ եմ, քանի որ կրճատում է ճանապարհն ու ժամանակի կորուստ չի լինում: 

Մի խոսքով, այսպես ուրախ-երջանիկ գիրքս եմ կարդում, մեկ էլ զգացի, որ Հաղթանակ զբոսայգի չհասած երթուղայինը կանգնել է ու դրությունն այնքան անհույս է, որ վարորդն անջատել է երթուղային տաքսիի մարտկոցը: Ժամն արդեն 09:45 էր, իսկ իմ աշխատանքն սկսվում է 10:00: Գիրք կարդալս, անկեղծ ասած, արդեն այնքան էլ չէր գալիս: Տեսնելով, որ տրանսպորտն ուղղակի չի կարող շարժվել, ստիպված իջա երթուղայինից ու սկսեցի ոտքով քայլել: Ու տեսա, որ ես մենակ չեմ. շատ մարդիկ ստիպված էին ոտքով հասնել աշխատավայր, իսկ ուսանողներն էլ դասից ազատվել էին: Այ քեզ արտակարգ իրավիճակ…

Ոտքով հասա Կասկադ: Ու ամենավատն այն էր, որ ճանապարհն այդտեղ լրիվ փակ էր: Այսինքն, եթե անգամ երթուղայինները հասնեին այդտեղ, միեւնույնն է, չէին կարողանալու առաջ գնալ, իսկ նրանց դա չէր զգուշացվել: Հետո էլ բա թե Կասկադը փակ է: Չէ, այս մեկը չեղավ: Մի խոսքով, մարդիկ համառեցին, Կասկադը բացեցին, այդպես մի կերպ հասանք Օպերա: Ու ամենածիծաղելին Հայաստանի ու Ֆրանսիայի դրոշները ձեռքին մարդիկ էին, որ գնում էին Ֆրանսիայի նախագահին ողջունելու, բայց թե կարծես թե ուշացան:

Օպերայում արդեն տոնական տրամադրություն էր, ինչն այդքան ճանապարհ անցնելուց ու աշխատանքից այդքան ուշանալուց հետո այնքան էլ արագ ինձ չփոխանցվեց: Այստեղ էլ փողոցների մեծ մասը փակ էր: Մի խոսքով, ժամը 11-ն անց մի կերպ հասա գործի:

Բայց էսպես իրոք չի կարելի, չի կարելի այսպես արհամարհել ու թքած ունենալ քաղաքացիների վրա…Կարելի էր, չէ՞, նախօրոք այլ երթուղի մտածել, ասել, որ այս ու այս երթուղային տաքսիները չեն աշխատելու, վարորդներին էլ զգուշացվեր, թե ինչպես ընթանային: Սա վերաբերմունքի հարց է թերեւս, ոչ այնքան տեխնիկական:

Ու լցվեց պակասը, ու չհասկացան նրանք, թե ինչպես

Ապրում էր ինքն իր համար: Քայլում էր իր քաղաքի փողոցներով, ոտքերի տակ խրթխրթացնում էր ձյունն ու չորացած տերեւները, այրվում էր ամռանն ու վայելում էր գարնան թարմությունը:

Ապրում էի ինքն իր համար: Ցուցահանդեսներ էր դիտում, պաշտում էր իր թատրոնը…Ապրում էր ինքն իր համար: Բայց այդպես “ինքն իր համար” պակաս էր մի տեսակ, ինքն էլ չէր հասկանում, թե ինչն էր պակաս, կամ էլ ուղղակի չէր խոստովանում: Այդ պակասն ամեն անգամ ցանկանում էր գալ խցկվել, լցվել, էլ պակաս չմնալ, բայց դե նա գիտեր, որ այդ չի, որ էլի պակաս է………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Հիմա ապրում են նրանք երկուսով, ապրում են ձեռք ձեռքի: Խրթխրթացնում են ձյունն ու չորացած տերեւները, այրվում են ամռանն ու վայելում են գարնան թարմությունը: Ապրում են երկուսով, ցուցահանդեսներ ու թատրոն են դիտում: Ապրում են երկուսով ու էլ պակաս չի….ինչպե՞ս լցվեց պակասը: Ահ, չգիտեն, երկուսն էլ չգիտեն, թե ինչպես, բայց գիտեն, թե ինչու, գիտեն, որ այլ կերպ լինել չէր կարող: 

Երկու ձեռքի պես ձուլվեցին ներդաշնակ, ու աշխարհը դարձավ պայծառ արեւ ու աստղ` իրար հերթափոխող…. Ու տերեւները, ցուցահանդեսները, ձյունը, կանաչը, արեւը, աշխատանքն ու դասերը, գրքերը ու  մարդիկ անգամ դարձան սիրով օծված, ու ամեն ինչից սկսեց սիրո համ գալ…..ու այս երկուսը գտան իրենց, գտան այն պակասը, գտան հրաշքը ու որոշեցին պահել այն…

Բառեր կան, որ չեն ասվում, բառեր կան, որ արտասանվելուց կարող են փշրվել…..

Էդվարդը զարմանում էր, թե ինչպես էր մայրը համադրում կենցաղայինն ու կախարդականը…

Ֆ. Օրժեխովսկայայի “Էդվարդ Գրիգ” գիրքն եմ կարդում: Գիրքը նորվեգացի հայտնի կոմպոզիտորի մասին է: Մի գեղեցիկ հատված հանդիպեցի, շատ հավանեցի, որոշեցի կիսվել: Իրականի ու կախարդականի համատեղումն ու սահմանը միշտ ինձ համար գաղտնի, անորսալի ու երանելի է եղել…

«Երբ նա համերգի էր պատրաստվում, տանը կյանքը փոխվում էր դրանից մի քանի օր առաջ: Իսկ համերգի օրը ժամանակը կանգ էր առնում: Գեզինան ոչ մի կարգադրություն չէր անում տնտեսության մեջ: Երեխաները մինչեւ իրիկուն նրան չէին տեսնում: Ապա նա հայտնվում էր գեղեցիկ ու անճանաչելի, փայլփլուն մետաքսե զգեստով, ոսկե շղթայով ու ոսկյա մեդալիոնը կրծքին: Նրա վրայից հրաշալի օծանելիքների բուրմունք էր տարածվում: Նրա աչքերը փայլում էին: Նայում էր նա դեպի անորոշ հեռուն. նրա դեմքին խաղում էր մտացիր մի ժպիտ, եւ երբ ամուսինը մտնում էր երեխաների սենյակը իր պերճաշուք հասակով, ֆրակը հագին (նա միշտ էլ ուղեկցում էր Գեզինային), կինը նրան նայում էր այնպիսի հայացքով, ասես չէր կարողանում հիշել, թե ով է այդ մարդը եւ ինչու է իր կողքին կանգնած: Եվ այդպիսի հայացքվ էլ նայում էր երեխաներին: Թվում էր, թե տարակուսում էր` ինչպես է ինքն ընկել այստեղ, այս բնակարանը եւ ինչու՞ են այստեղ հինգ երեխա` երկու տղա եւ երեք աղջիկ: Տնից դուրս գալուց առաջ նա զգուշությամբ համբուրում էր երեխաներին, շուրթերը հազիվ հպելով նրանց այտերն, որպեսզի շորը չճմրթվի եւ սանրվածքը չխառնվի, եւ ամուսնու հետ մեկնում էր կառքով: Էդվարդն ինքն էլ էր վախենում, որ հանկարծ չփչացնի մոր սքանչելի հանդերձանքը եւ նույն զգուշությամբ մոտեցնում էր այտը համբույրի համար:

Մինչեւ մոր վերադարձը երեխաները չէին քնում, բացի կրտսեր քրոջից` Էլիզից: Վերադառնալով համերգից, Գեզինան ամենից առաջ հանում էր իր պերճաշուք հագուստը, մաերից հանում էր հերակալները, իսկ հետո արդեն ուսերին թափված հյուսերով, տնային կապոտը հագին հայտնվում էր երեխաների սենյակում: Ու թվում էր, թե համերգային հանդերձանքի հետ միասին նա ազատվում էր նաեւ կախարդանքից: Նա շոյում ու գգվում էր երեխաներին, նախատում նրանց, որ չեն քնել ժամանակին… եւ հանգստանում էր… փոքրիկ Էլզին այդ ընթացքում արթնանում էր ու սկսում լաց լինել: Գեզինան գիրկն էր առնում նրան ու հանգստացնում: հայրը մտնում էր երեխաների սենյակն ու զայրանում, որ դեռ ոչ ոք քնած չէ, բայց, այնուամենայնիվ, գոհ էր լինում: “Փառք Աստծո,-ասում էր նա,- ամեն ինչ վերջացավ: Բայց որ դուք լսեիք, երեխաներ, թե ինչպես էր նվագում ձեր մայրը… եւ ինչպես էին ընդունում նրան”:

Եթե Էդվարդին հարցնեին, թե նայրը երբ է ավելի իրեն դուր գալիս, համերգից առաջ, թե հետո, իր սովորակա՞ն, թե՞ կախարդական վիճակով, նա չէր կարող պատասխանել: Իհարկե, անչափ հաճելի ու բնական է խոստովանել, որ մայրը սրտամոտ է իր երեխաներին. միեւնույն ժամանակ տղան զգում էր, որ իրեն` Գեզինային, ավելի սազում է լինել կախարդուհի, արիստուհի: Երբ մարդը ինչ-որ պահերի դառնում է գեղեցիկ ու պայծառ, ուրեմն դրանք երջանիկ պահեր են:

Աղջիկները կամակորություն էին անում այն օրերին, երբ Գեզինան պատրաստվում էր համերգի, իսկ Ջոնը անկեղծորեն փնթփնթում էր: Այնինչ Էդվարդը քայլում էր ոտների մատների ծայրերի վրա, որպեսզի չխանգարի մոր հանգիստը: Այո, նա մորն առանձնապես սիրում էր այն րոպեներին, երբ տեսնում էր նրան հաջողությունից արբեցած, երբ մայրը պատկանում էր  ինչ-որ ուրիշ գեղեցիկ աշխարհի: Եվ այնքան տարօրինակ էր հաջորդ օրը լսել, թե ինչպես էր մայրը սովորական տնական ձայնով ասում աղախնին.

-Ոչ, Լիլա, այս միսը պիտանի չէ, հարկավոր է թարմ միս գնել»:

Արվեստի ու սովորականի, վերերկրայինի ու առօրյայի սահմանը, անցումը, հանդիպումը կախարդական, անորսալի, աննկարագրելի երեւույթ է, անգամ դժվար է բացատրել, երեւի միայն զգալ կարելի է:

Նրանց պայքարն ու իմ պայքարը… իմ ցավը

Այսօր եղա Ազատության հրապարակում: <<Ազատ, անկախ Հայաստան, նոր Հայաստան>>…խոստանում էր կարծեմ Լ. Տեր-Պետրոսյանի ձայնը:

Ես Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին չեմ հավատում, ու նրա խոսքերն ինձ համար միեւնույնն են. մասնագիտության բերումով էլ ուսումնասիրել եմ հոգեբանական ներազդման մեթոդները, այնպես որ ինձ ոչինչ չէր սպառնում: Լավ, ես մի կողմ, ես չեմ հիմա հարցը: Հարցը նաեւ այն մարդիկ չեն, ում համար այս հանրահավաքները փող է, գործ է, գործիք է… 

Հարցն այն հասարակ մարդիկ են, ովքեր հավատում են, թե այս հանրահավաքներն ինչ-որ բան փոխելու են…իսկ այդպիսիք, համոզված եմ, կան: Մարդիկ, ովքեր աշխատում են ու ստանում են շատ ցածր աշխատավարձ, մարդիկ, ովքեր թաղապետարանից մի թղթի կտոր ստանալու համար ստիպված են մի քանի հարյուր դրամ վճարել, մարդիկ, ովքեր կարող են վրաերթի ենթարկվել արտասահմանյան մեծ ավտոմեքենայի բութ վարորդի կողմից, մարդիկ, ում երեխաները գնացել են արտասահման աշխատելու (իրենք էլ են մեղավոր, որ գնացել են, բայց փաստն այն է, որ գնացել են), մարդիկ, ում ամբողջ օրը անորակ ու անմարդկային սերիալներ ու հաղորդումներ են մատուցում հեռուստատեսությամբ, մարդիկ, ովքեր փող չունեն, որ թատրոն ու դասական համերգի գնան, ինչին որ արժանի են ու ինչը որ իրենք կարող են գնահատել...

Այս ամենն իմ հայրենիքի մասին է, իմ միակ ու կյանքի չափ սիրելի Հայրենիքի…ու իմ ցավն այն է, որ այս ամենից հոգնած մարդը, որ եկել է հանրահավաքին ու լսում է <<նոր, ազատ Հայաստան>> բառերը, խաբված է…ու երեւի թե կարեւոր էլ չի, որ դա Լեւոնի հանրահավաքն է, խնդիրն ավելի խորքային է…

Նայում եմ այս ոստիկաններին, որ մի տեսակ խղճալի տեսք ունեն անձրեւանոցներով ու իրենց դերով (միգուցե ինձ այդպես թվաց միայն): Նայում եմ ցավը դեմքին սեպված այս տատիկին, որ չգիտեմ ինչ գոռաց ցուցարարների երեսին ու հեռացավ…ու այդ տատիկի դեմքի դարավոր ցավը կպավ սրտիս, ու զգացի հայրենիքիս դարավոր ցավը, որը մի տեսակ բացատրել էլ չեմ կարողանում: Ու կոկորդս լցվեց դարավոր այս ցավով ու լաց եղա այս ցուցարարների ու ոստիկանների համար, այս անձրեւի համար, որ գալիս ու թրջում է նրանց…ու լաց եղա իմ անզոր ճիգերի համար…ու դրեցի ականջակալներս, ու ռադիոյով էլ Ռ. Հախվերդյանն էր երգում պատահաբար, թե օրինաչափորեն, չգիտեմ… <<անտեր ու դուս մուրացկանները դարձան քեզ տեր ու տիրական>>…ու քայլեցի, ու հեռացա անտեր, թե տիրական այդ Հրապարակից: