Վ. Վազարելի. օպտիկական արվեստի վարպետի գործերը կարելի է դիտել Երեւանում

20-րդ դարի արվեստի ակնառու ներկայացուցիչ Վիկտոր Վազարելին ծնվել է 1906թ. Հունգարիայի Պեչ քաղաքում եւ մեծացել է Բուդապեշտում: 1925-ին ընդունվել է Բուդապեշտի համալսարանի բժշկական գիտությունների բաժինը: 

1930 թվականին ամուսնացել է իր համակուրսեցի Կլարա Սպինների հետ: Համատեղ կյանքում նրանք երկու որդի են ունեցել, Անդրեն եւ Ժան-Պիերը: Բուդապեշտում նա աշխատել է պոստերների ձեւավորման ընկերությունում: 1930-ականներին Վազարելին դարձավ գրաֆիկական դիզայներ եւ հենց այս ժամանակաշրջանում էլ սկսեց իրար հետեւից շատ օրգանիկ պատկերներ պատկերել:  

1930թ. Վազարելին թողնում է Բուդապեշտն ու տեղափոխվում է Փարիզ: Այստեղ նա շարունակում է աշխատել որպես գրաֆիկական արվեստագետ եւ ստեղծագործող խորհրդական գովազդային գործակություններում: Այս ժամանակամիջոցում նա արդեն սկսում էր մտածել, որ բավական է աշխատել այլ արվեստագետների հետ եւ սկսում է մտածել սեփական մոդելավորման ինստիտուտը բացելու մասին:

Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմից հետո նա  ստուդիա է բացում Արկուեիլում, Փարիզից 10 կմ հեռավորության արվարձանում: 1961-ից վերջնականապես հաստատվում է Աննեթ-սըր-Մարնեում:

Վազարելին ստեղծել է արվեստ, որը հիմնականում կենտրոնացած է օպտիկական պատրանքի շուրջը:

Երեք տասնամյակների ընթացքում Վազարելին զարգացրեց երկրաչափական աբստարկ արվեստի իր տեսակը եւ աշխատեց տարբեր նյութերի հետ` օգտագործելով մինիմալ թվով ձեւեր ու գույներ:

1929-1944 : Համարվում են նրա վաղ գրաֆիկական շրջանը: Այս շրջանի հայտնի գործերից են «Զեբրաները», «Շախմատի տախտակը» եւ «Աղջիկ-հզորությունը»:

1944-1947: Սխալ ուղու վրա: Այս ժամանակաշրջանում նա փորձարկել է կուբիզմը, ֆուտուրիզմը, էքսպրեսիոնիմը, սյուրռեալիզմը եւ չի զարգացրել սեփական ոճը: Այնուհետեւ նա ասել է, որ սա սխալ ուղի է եղել:  «Ինքնանկար»-ն ու «Կույր մարդ»-ը համարվում են այս ժամանաշրջանի գործեր:

1947-1951: Երկրաչափական աբստրակտ արվեստի զարգացման շրջան: Վերջապես, Վազարելին գտնում է իր ոճը: Աշխատանքներում ի հայտ են գալիս երկրաչափական պատկերները: Սկսած 1948-ից Վազարելին իր ամառային ամիսներն անցկացնում է Գորդեսում: Այստեղի քառակուսի տները առաջնորդում են նրան մի կոմպոզիցիոն խմբի, որը հետագայում կոչվում է «Բյուրեղ»:

1951-1955: Կինետիկ պատկերներ, սեւ-սպիտակ գրաֆիկներ: Գորդեսից հետո նա զարգացնում է իր կինեմատիկ պատկերները:

1955-1965: Փոփոխություններ եւ շարունակական արվեստ: Նա սկսեց աշխատել խիստ որոշակի գույների ու ձեւերի հետ /երեք կարմիր, երեք կանաչ, երեք կապույտ, երկու մանուշակագույն, երկու դեղին, սեւ, սպիտակ, մոխրագույն. երեք շրջան, երկու քառակուսի, երկու ռոմբաձեւ, վեց էլիպսներ/, որոնք նա հետագայում ընդարձակեց եւ թվագրեց: Այս պլաստիկ այբուբենն օգտագործելով` նա սկսեց շարունակական արվեստ, ձեւերի եւ գույների մի անվերջ փոփոխականության շրջան:

1965:  Զարգացնելով արդեն ստեղծած ձեւերը` Վազարելին ստեղծում է օպտիկական պատրանքի հավերժ շարժունակություն:

1970-ին Վազարելին բացում է իր առաջին թանգարանն ու ցուցադրում է իր 500-ից ավելի աշխատանքները:  Երկրորդ մեծ կառույցը Վազարելի ֆոնդն էր Աիքս-էն-Պրովանսում. սա մի թանգարան է, որը ձեւավորվել է հենց Վազարելիի կողմից:

Վազարելին մահացել է 1997-ին, 90-ամյա հասակում, Փարիզում:  

Նրա աշխատանքները ցուցադրվում են աշխարհի տարբեր վայրերում:

Օպտիկական արվեստի այս վարպետին այսքան երկար ներկայացնելն ինքնանպատակ չէր: 2011 թվականի սեպտեմբերից Գաֆէսճյան արվեստի կենտրոնում բացվել է Վազարելիի ցուցահանդեսը, որտեղ ներկայացված են է 44 ստեղծագործություններ. դրանք պատկանում են Ջերարդ Լ. Գաֆէսճեան հավաքածուին:

Ապրիլի 3-15-ը ներառյալ ցուցահանդեսի մուտքը («Արծիվ» սրահ) կլինի անվճար: Այնպես որ Երեւանում կա եզակի հնարավորություն` ծանոթանալու այս յուրօրինակ արվեստին: Ինքս այսօր այցելել եմ ու տպավորված եմ: